Biblia Tysiąclecia to polski przekład Biblii z języków oryginalnych. Zainicjowany został przez opactwo benedyktynów tynieckich z Krakowa a wydany po raz pierwszy w 1965 roku przez Wydawnictwo Księży Pallotynów – Pallottinum. Było to pierwsze tłumaczenie w Kościele katolickim całej Biblii na język polski od ponad 350 lat, czyli od wydania Biblii ks. Jakuba Wujka.
O planach stworzenia Biblii Tysiąclecia poinformował we wrześniu 1958 r. na odbywającym się w Lublinie zjeździe teologicznym, benedyktyn o. Augustyn Jankowski OSB. Ponieważ środowisko naukowe KUL nie zdecydowało się wtedy na własne tłumaczenie, Opactwo Tynieckie wraz z Wydawnictwem Pallottinum, we wrześniu 1959 r. podjęło się realizacji tego projektu. Redaktorem naukowym wydania został o. Jankowski OSB a redaktorem wydania ze strony Wydawnictwa Pallottinum, ks. Kazimierz Dynarski SAC, wspólnie podejmowali oni główne decyzje dotyczące publikacji. Tłumaczenie nazwano początkowo Biblią Tyniecką, ze względu na źródło inicjatywy, którym był zakon benedyktynów z Tyńca. Ponieważ ukazało się ono na rok przed milenijną rocznicą chrztu Polski, określono je ostatecznie jako Biblia Tysiąclecia.
Za dzień ukazania się Biblii Tysiąclecia przyjmuje się 2 sierpnia 1965 r., kiedy to dyrektor Pallottinum ks. Piotr Granatowicz SAC, wręczył pierwsze egzemplarze Biblii Prymasowi Kard. S. Wyszyńskiemu. Jesienią tego samego roku Prymas wręczył specjalnie przygotowany egzemplarz Biblii Ojcu Świętemu Pawłowi VI.
Do dziś ukazało się pięć głównych wydań Biblii Tysiąclecia. Kolejne wydania wychodziły w latach: I – 1965, II – 1971, III – 1980, IV – 1983, V – 1999.
Nowy Testament ukazywał się w odrębnych cyklach. Osobno wydawano też Ewangelie i inne pojedyncze księgi. Do dzisiaj ukazało się dziesięć poprawianych NT.
Wydanie całej Biblii Tysiąclecia ukazywało się w postaci jednotomowej z dużą, czytelną czcionką, na cienkim papierze, tzw. papierze biblijnym, 40g. Jego szatę graficzną recenzenci oceniali jednoznacznie pozytywnie.
Biblia Tysiąclecia miała charakter pracy zbiorowej, w której poszczególne księgi przygotowywali różni tłumacze, przy pierwszym wydaniu wymieniono 39 osób. Gotowy przekład poddano rewizji, ujednoliceniu i korekcie literackiej. Według noty na pierwszych stronach wydania, tłumaczenia dokonano z języków oryginalnych.
Wydanie poprzedzało Słowo wstępne Sługi Bożego Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Stanowiło ono nawiązanie do podobnego wstępu przed Biblią Wujkową, autorstwa Stanisława Karnkowskiego, ówczesnego Prymasa Polski. Ponadto o zaangażowaniu Sługi Bożego możemy przeczytać w słowie Od Wydawcy umieszczonym w pierwszym wydaniu: „Nie mogło być mowy o końcowym sukcesie, gdyby nie poparcie moralne i materialne, z jakim pospieszył Prymas Polski J. Em. Ks. Stefan Kardynał Wyszyński. Życzliwe zainteresowanie Prymasa Polski przez cały czas towarzyszyło powstającemu dziełu”.
Biblia Tysiąclecia jest tłumaczeniem używanym w liturgii Kościoła katolickiego w Polsce, zgodnie z Dekretem Prymasa Polski z dnia 7 marca 1966 r. Psalmy używane w liturgii mszalnej i brewiarzowej różnią się od przekładu Biblii Tysiąclecia. Poeta Marek Skwarnicki na potrzeby odnowionej liturgii godzin przygotował w latach 1971-1976 adaptację Księgi Psalmów z pierwszego wydania Biblii Tysiąclecia. Jednocześnie benedyktyn O. Placyd Galiński OSB opracował używane w liturgii pieśni ze Starego i Nowego Testamentu. Celem obu adaptacji miało być ułatwienie recytacji oraz śpiewu grupowego. Teksty wyszły najpierw w formie psalmów responsoryjnych do Lekcjonarza Mszalnego, a potem (z niewielką korektą) do ksiąg Liturgii godzin wydawanych również przez Pallottinum.
Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki, założyciel Ruchu Światło-Życie, doprowadził w latach 80 XX w. do wydawania Biblii Tysiąclecia w małym, tzw. oazowym formacie. Warto też pamiętać, że Biblia Tysiąclecia była głównym i podstawowym przekładem, z którego korzystał św. Jan Paweł II.
ks.zr/Poznań
Recogito, nr 78 (styczeń-czerwiec 2015)
