Wczoraj, po 35. latach, kolejny czarnoskóry Afrykańczyk został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Pierwszym, w 1986 roku, był Wole Soyinka – nigeryjski dramaturg i poeta. Tym drugim jest Abdulrazak Gurnah pochodzący z Tanzanii. Należy przy tym sprecyzować, iż do noblowskich przedstawicieli Czarnego Lądu zaliczani są również Nadżib Mahfuz (prozaik egipski), oraz Nadine Gordimer i John Maxwell Coetzee – oboje z Afryki Południowej.
Kim jest tegoroczny literacki Noblista? Urodził się w 1948 roku w Zanzibarze. Pierwszym jego językiem był suahili. Zanzibar – to wyspa na Oceanie Indyjskim należąca w całości do Tanzanii. Kiedy miał 18 lat migrował do Anglii i tam zamieszkał. Zanim przeszedł na emeryturę był profesorem w zakresie literatury angielskiej i postkolonialnej na uniwersytecie w Kent.
Od publikacji jego powieści Paradise jest uznawany za jednego z najpoważniejszych pisarzy postkolonialnych. Nagrodę Nobla otrzymał „za bezkompromisową i współczującą analizę skutków kolonializmu i losu uchodźcy w przepaści między kulturami i kontynentami” – poinformowała Akademia Szwedzka. W rzeczy samej, Gurnah w swych powieściach konfrontuje się z kolonializmem, rasizmem i uprzedzeniami. Bada zwłaszcza efekty kolonializmu na terenie Afryki Wschodniej, jego wpływu na życie indywidualnych osób, które oderwano od korzeni. Odmalowuje jednocześnie bardzo wyrazisty obraz Afryki, która jest ciągle mało znana, podobnie jak mało znanym jest Gurnah. Kiedy jego nazwisko padło wczoraj w Sali Giełdy, zamiast oklasków i radości, zapanowała kompletna cisza. Wystarczy nadmienić, że żadna z jego powieści nie została jeszcze przetłumaczona na język polski.
I jeszcze kilka ciekawostek. Literacki Nobel otrzymują głównie twórcy z kręgu kultury zachodniej. Najczęściej – bo 30 razy – otrzymywali go pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego. Twórców francuskojęzycznych na liście dotychczasowych noblistów jest 14, tyle samo razy odbierał Nobla literat niemieckojęzyczny. Kolejni w tym rankingu są Słowianie – 12 nagród, w tym piątka Polaków oraz czwórka Rosjan, jeden Serb i jeden Czech. Najmłodszym literackim noblistą był Rudyard Kipling – miał zaledwie 42 lata, najstarszą laureatką była Doris Lessing, którą nagrodzono w wieku 88 lat.
Warto w końcu podkreślić, iż literacki Nobel to nie tylko prestiżowe wyróżnienie. Każdy laureat otrzymuje także nagrodę finansową. W minionym roku Akademia Szwedzka podniosła stawkę o milion koron i nagroda wynosi obecnie 10 mln koron, czyli równowartość około 980 tysięcy euro. Laureat otrzymuje też zloty medal z podobizną Alfreda Nobla oraz pamiątkowy dyplom.
Stanisław STAWICKI
Paryż, 8 października 2021 roku
Ks. Stanisław Stawicki. Pallotyn. Urodził się w 1956 roku w Kowalu. Wyższe Seminarium Duchowne w Ołtarzewie ukończył w 1982 i w tym samym roku przyjął święcenia kapłańskie. Przez wiele lat pracował na misjach w Rwandzie i Kamerunie (1983-1999), gdzie pełnił stanowisko mistrza nowicjatu (1990-1999). W roku 2003 na Wydziale Teologicznym jezuickiego Centre Sèvres w Paryżu obronił swoją pracę doktorską Współdziałanie. Pasja życia. Życie i działalność Wincentego Pallottiego (1795-1850), założyciela Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego. Przez trzy lata (do października 2011 roku) prowadził Międzynarodowe Centrum Formacji Pallotyńskiej „Cenacolo” przy Via Ferrari w Rzymie. W kwietniu 2012 roku został dyrektorem Pallotyńskiego Centrum Formacyjnego „Genezaret” w Gomie (Demokratyczna Republika Konga). W latach 2014-2017 był sekretarzem Zarządu Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie. Od 2017 do 2020 roku był kustoszem kościoła Santissimo Salvatore in Onda w Rzymie. Od grudniu 2020 do lipca 2021 pracował w bazylice Matki Boskiej Królowej Pokoju w Jamusukro, od 1983 roku stolicy konstytucyjnej Wybrzeża Kości Słoniowej. We wrześniu 2021 rozpoczął pracę w parafii Świętego Jakuba i Świętego Krzysztofa w Paryżu.
Recogito, rok XXII, październik 2021
