nie wiem dla kogo splatam słowa
w małości ducha sobie
przed zwierciadłem nieskończoności
w serdecznym smutku cieniowi Twemu
a przecież wiem – tyle życia mego
ile błogosławieństwa Twego
na mą niebaczną głowę
Rafał Żebrowski, Przed zwierciadłem nieskończoności
W dżdżysty piątek 27 grudnia 2024 roku w Warszawie, w kościele pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej przy ul. Fosa 17, uroczyście pożegnaliśmy historyka i poetę dr. hab. Rafała Żebrowskiego, zmarłego w Warszawie 14 grudnia tego roku, po czym nastąpiło jego odprowadzenie na Służewski Cmentarz Stary.
W uroczystości pogrzebowej wzięli udział liczni żałobnicy przybywając z różnych stron kraju – członkowie rodziny, najbliżsi przyjaciele i znajomi, także koleżanki i koledzy z Żydowskiego Instytutu Historycznego, w którym śp. Rafał pracował przez wiele lat, przedstawiciele Muzeum POLIN oraz reprezentanci Klubu Szkół Herbertowskich, z którym zmarły przez lata był blisko związany, nauczyciele tychże szkół i uczniowie.
Podczas uroczystości poruszające przemówienie wygłosił pisarz Mariusz Olbromski, który wspominał życie i dorobek zmarłego historyka, literata oraz kustosza pamięci, a zarazem siostrzeńca Zbigniewa Herberta. Podkreślił wyjątkowy wkład Rafała Żebrowskiego w badania historyczne, literaturę oraz kulturę polską. Jako absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i specjalista zarówno w zakresie historii staropolskiej (jego doktorat poświęcony był wizji kosmosu w kazaniach pierwszego pokolenia jezuitów polskich), jak i współczesnej, poświęcił swoje życie badaniom historii Żydów w XIX i XX w., szczególnie w kontekście Warszawy, publikując szereg znaczących prac naukowych.
Jednak, jak zaznaczył Mariusz Olbromski, na szczególne uznanie zasługuje rola Rafała jako kustosza pamięci rodziny Herbertów. Jego książka pt. Zbigniew Herbert. Kamień, na którym mnie urodzono (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2011) pozostaje kluczowym dziełem w dziedzinie genealogii tej rodziny. Przedstawia ono także biografię Zbigniewa Herberta z okresu dzieciństwa i młodości, stanowiąc nieoceniony fundament wiedzy o Poecie i jego przodkach.
Rafał Żebrowski był także poetą. Jego twórczość, drukowana w różnych czasopismach, m.in. w „Dialogu Dwóch Kultur”, „Roczniku Lwowskim”, na stronach paryskiego portalu polonijnego „Recogito”, ukazuje głębię refleksji nad kondycją człowieka. Wiersze zostały wydane w tomiku Póki myśl krąży (Galeria Autorska, Bydgoszcz 2025).
„Żegnamy nie tylko wybitnego naukowca i literata, ale przede wszystkim człowieka niezłomnego, serdecznego i pełnego wewnętrznej siły” – podkreślił Mariusz Olbromski, składając rodzinie zmarłego wyrazy współczucia i otuchy.
Do zgromadzonych żałobników skierowała też kilka słów żona Rafała – dr Zofia Borzymińska, dziękując im za tak liczne przybycie, serdeczne wsparcie przyjaciół i części rodziny w trudnych chwilach oraz wspominając o tym, jak niezwykle mężnie, a zarazem z pokorą jej mąż znosił cierpienia związane z chorobą.
Rafał Żebrowski był osobą, która pozostawiła trwały ślad – nie tylko w nauce i literaturze, ale przede wszystkim w sercach tych, którzy mieli szczęście go znać, w strofach poetów, którzy wspierali przyjaciela. Jego pamięć pozostanie żywa, a dzieła będą przypominały nam o jego niezwykłej postaci, tak przyjaznej, serdecznej i niezłomnej.
Póki nasza myśl krąży, Rafał będzie z nami.
Halina CZAJKOWSKA
Halina Czajkowska – jest florystką, zajmuje się wystrojem wnętrz i kompleksową aranżacją przestrzeni, prowadzi fundację „Sempre La Perfezione”.
Recogito, rok XXVI, styczeń 2025
