Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymał 64-letni Norweg Jon Fosse. „To szczególnie cieszy, bo Fosse jest katolikiem i daje świadectwo swojej wiary” – powiedział biskup Oslo, gratulując Jonowi Fossemu literackiego Nobla. Fosse jest katolikiem, co zasługuje na szczególną uwagę w Norwegii, gdzie katolicyzm jest ultra-mniejszościowy. Chociaż rzadko udziela wywiadów, Fosse nie waha się mówić o swojej wierze i regularnym uczestnictwie we mszy świętej. Więcej, twierdzi, iż pisanie jest dla niego sposobem modlitwy.
Jednym z najbardziej wyraźnych przykładów jego mistycznego pisarstwa, jest powieść Septologia (dwa pierwsze tomy zostały wydane po polsku). Przywołuje ona siedem dni Stworzenia, śledząc codzienne życie nawróconego na katolicyzm owdowiałego malarza. Akcja rozgrywa się w ciągu kilku wypełnionych wspomnieniami i modlitwą dni w okresie Bożonarodzeniowym, podczas gdy malarz pracuje nad obrazem przedstawiającym przecinające się linię: fioletową i brązową, tworząc literę X, którą porównuje do krzyża św. Andrzeja. Bohater powieści parafrazuje fragment Ewangelii św. Jana, iż świat jest ciemnym miejscem, a boskie światło świeci przez tę ciemność i ciemność go nie pokona. Każda z siedmiu ksiąg (stąd Septologia), zaczyna się i kończy modlitwą do Boga.
Warto wiedzieć, iż Fosse uczestniczył 21 listopada 2009 roku w spotkaniu artystów z papieżem Benedyktem XVI w Kaplicy Sykstyńskiej. Otrzymał wtedy z rąk papieża medal za swoją twórczość, która daje wyraz temu, co niewypowiedziane. Jego nawrócenie na katolicyzm nastąpiło 3 lata po tym wydarzeniu.
Faktycznie, urodzony w 1959 roku w południowo-zachodniej Norwegii, Jon Fosse został wychowany przez rodziców pietystów, z mistycznego ruchu protestanckiego. Kiedy był nastolatkiem, ogłosił się ateistą, a następnie marksistą. Do Kościoła katolickiego przywiódł go, między innymi, żyjący na przełomie XIII i XIV wieku Mistrz Eckhart (1260-1328), dominikanin, ojciec mistyki nadreńskiej. Jak podkreśla sam noblista: „Szczególną rolę w moim nawróceniu odegrał Mistrz Eckhart, zarówno katolik, jak i mistyk. Dzięki niemu zacząłem w pewnym sensie wierzyć w Boga jako osobę, i dzięki niemu zdecydowałem się przejść na katolicyzm” – wyznaje Fosse.
Nie dziwi nic! Fosse nigdy nie uciekał od ciszy i wglądania w siebie. W jednym z wywiadów wyznaje: „Wszystko odbywa się w ciszy. To trudne do wyjaśnienia komuś postronnemu. Siedzę i piszę, słyszę to dokładnie w momencie, w którym stawiam kolejne zdania. O niczym wówczas nie myślę, nie zastanawiam się nad tym, wydostają się ze mnie tysiące słów, których źródła nie znam. Oczywiście, że wielokrotnie zastanawiałem się nad tym, skąd się to bierze. I jestem szczęśliwy, że nadal nie wiem”.
To jakby echo słów samego Mistrza Eckharta, który twierdził, iż „człowiek, który nie ma zwyczaju zamieszkiwać swego wnętrza, podobny jest do kogoś, kto ma w piwnicy doskonałe wino, lecz o tym nie wie, bo nigdy tam nie zszedł”.
Dla Eckharta oznacza to, iż powinniśmy schodzić do własnej głębi, by odkrywać tam nieskończone bogactwa. Tak czynił Fosse. Dzięki temu spotkał Boga.
Fosse jest 120. laureatem Literackiej Nagrody Nobla i 103. nagrodzonym mężczyzną. Jest też czwartym Norwegiem, który tę nagrodę otrzymał.
Stanisław STAWICKI
Ks. Stanisław Stawicki. Pallotyn. Urodził się w 1956 roku w Kowalu. Przez wiele lat pracował na misjach w Rwandzie, Kamerunie, Kongo i Wybrzeżu Kości Słoniowej. Sześć lat spędził w Rzymie. Równie sześć w Paryżu, gdzie w 2003 roku na Wydziale Teologicznym jezuickiego Centre Sèvres obronił pracę doktorską Współdziałanie. Pasja życia. Życie i sposób życia Wincentego Pallottiego (1795-1850). W sierpniu 2021 powrócił do Paryża, gdzie rozpoczął pracę w parafii Świętych Jakuba i Krzysztofa w XIX dzielnicy zwanej „La Villette”. Jest autorem trzech pozycji książkowych w języku polskim: Sześć dni. Rekolekcje z Don Vincenzo (Apostolicum, Ząbki 2011), Okruchy pallotyńskie na dzień dobry i dobranoc (Apostolicum, Ząbki 2017) oraz Okruchy pallotyńskie znad Tybru (Apostolicum, Ząbki 2021).
Recogito, rok XXIV, październik 2023
