Więc żyję / skoro w południe moje serce / gada z dzwonem Zygmunta / i z wawelskim gołębiem / wychylam się poza zimę / i miasto / chociaż ma tyle wież i pomników / co ja od ściany do ściany / — śniegu okryj to wszystko białą płachtą (wiersz Andrzeja Sikorskiego z czasu stanu wojennego, zamieszczony w tomiku Ten poranek był mroźny i nieparzysty, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 2006). Kto „zło dobrem zwycięża”, ten nie godzi się na przemilczanie, ten daje świadectwo, pielęgnuje pamięć, nie fałszuje faktów. Pod tym napisem od wielu lat gromadzą się ludzie przychodzący odwiedzić groby na niewielkim poznańskim cmentarzu leżącym na obrzeżu miasta.
Nie pamiętam, kiedy ktoś postawił żelazny krzyż u wejścia na cmentarz, wydaje się, że był on tam od zawsze. Ktoś przypiął biało-czerwoną szarfę i chorągiewki, fotografię kapłana-męczennika, inny zawiesił odznakę – blaszanego orła, ludzie zaczęli przynosić znicze, kwiaty, przystawali na modlitwę i tak już pozostało. Tutaj, pod smukłym żelaznym krzyżem światła pamięci nigdy nie gasną, nie sposób przejść obojętnie i nie zatrzymać się w kręgu wspólnotowego zamyślenia. Postać księdza Jerzego przyciąga heroizmem w każdych czasach, gdy trzeba wybierać, co dobre, co złe, opowiedzieć się za wartościami życia i stylu bycia, za wolnością, przyjaźnią, miłością i wiernością, przeciw wygodnictwu i łatwym odpowiedziom, przeciw milczeniu, które niewiele wyjaśnia. Utul mnie śniegu / schowaj głębiej / niech nie słyszę przeraźliwego krzyku sąsiadki / z drugiego piętra / – panowie, przecież jesteście Polakami! Nieopodal leży powstaniec wielkopolski Cezary Różański, ojciec poety Witka Różańskiego z pobliskiego Górczyna, stawiam na jego grobie znicz szacunku i pamięci, gdy zmierzam na grób mojego ojca Michała „Kresowianina na wietrznym Wawelu”.
Wersy poznańskiego poety Andrzeja Sikorskiego mówią o trudnym czasie porządkowania sumienia, gdy „pogubiliśmy się wśród swoich” i coraz więcej pytań, na które trudno znaleźć odpowiedź, bo „nie wiadomo / kto z kim i przeciw komu”. Dylematy odwieczne i jakże aktualne.
Teresa TOMSIA
Teresa Tomsia – poetka, eseistka, autorka tekstów pieśni dla powstańców wielkopolskich. Ostatnio ukazał się jej wybór wierszy W cieniu przelotnego trwania (WBPiCAK, 2021). Mieszka w Poznaniu.
Recogito, rok XXII, listopad 2021
