Oficjalną datą założenia Dzieła Pallottiego jest dzień 4 kwietnia 1835 roku, dzień, w którym Wikariusz Rzymu, Karol kard. Odescalchi, udzielił Zjednoczeniu Apostolstwa Katolickiego swego pierwszego błogosławieństwa. „Biorąc pod uwagę tak zbawienny cel – pisał – udzielam petentom wszelkich błogosławieństw”.
Błogosławieństwo było odpowiedzią na petycję, jaką pod tą samą datą skierował do wikariusza generalnego papieża Grzegorza XVI, ks. Wincenty Pallotti wraz z grupą pierwszych członków Pobożnego Zjednoczenia: „Eminencjo, Najdostojniejszy Książę, pisał Pallotti, kilku Rzymian – kapłanów oraz pobożnych katolików świeckich – postanowili połączyć się węzłem współzawodniczącej miłości chrześcijańskiej, aby starać się o pomnażanie środków duchowych i materialnych, zmierzających do wspierania świętej wiary. W związku z powyższym proszą Waszą Najdostojniejszą Eminencję o pasterskie Błogosławieństwo dla tego Dzieła”. Dziś mija 185 lat od tamtej chwili.
Kim był Carlo Odescalchi? Urodził się w Rzymie, 5 marca 1785 roku. Jego przodkowie, o szlacheckich korzeniach, wywodzili się jednak z Lombardii, dokładnie z Como, przy granicy ze Szwajcarią. Dotknięte dziś koronawirusem miasto znajduje się nad pięknym jeziorem o tej samej nazwie. Podczas francuskiej okupacji Rzymu (1798-1801), młody Karol musiał wyemigrować na Węgry. Tam pobierał nauki. W 1809 roku uzyskał doktorat „in utroque iure”, tzn. obojga praw: kościelnego i świeckiego. Święcenia kapłańskie przyjął w wieku 23 lat, 31 grudnia 1808 roku. Już w sześć lat po święceniach, zapragnął wstąpić do jezuitów, ale rodzina się sprzeciwiała. Jednakowoż, w 1818 roku, wyczuwając w jego osobie „niezły kąsek”, szczwani jezuici przyjęli go w swoje szeregi „wirtualnie”, tzn. „in tempore opportuno” – w oczekiwaniu na lepsze czasy. Owe lepsze czasy nastąpią dopiero w 1838 roku.
W międzyczasie papież Pius VII wyniósł 38. letniego księdza Odescalchiego do godności kardynalskiej (w 1823 roku) mianując go jednocześnie arcybiskupem Ferrary. Jako kardynał Odescalchi uczestniczył w trzech konsystorzach, które wybrały na Stolicę Piotrową papieży Leona XII, Piusa VIII i Grzegorza XVI. W 1834 roku, z rąk papieża Grzegorza XVI, otrzymał nominację na kardynała Wikariusza Papieskiego dla miasta Rzymu, ale już w trzy lata później – podczas epidemii cholery – chciał złożyć zeń rezygnację, próbując ponownie wstąpić do jezuitów. Jego rezygnacja nie została przyjęta. Papież nakazał mu podjąć przygotowania do walki z nadchodzącą epidemią cholery, która od 1835 roku grasowała po Europie, docierając do Wiecznego Miasta latem 1837 roku.
I jeszcze jedno. Dopiero w tym roku, w kontekście pandemii koronawirusa, dotarło do mnie z mocą, iż Zjednoczenie Apostolstwa Katolickiego raczkowało w cieniu zarazy: epidemii cholery. W rzeczy samej, już 31 lipca 1835 roku, a więc w trzy miesiące od oficjalnej daty narodzenia ZAK, wikariusz papieski, kard. Carlo Odescalchi podpisuje dekret tzw. „Świętą Odezwę”, który rozwieszono na drzwiach wszystkich kościołów. Oto kilka jego linijek ujawniających oczywista mentalność XIX wieku w podejściu do epidemii: „Choroba zgubna, która straszy plagą. Nie wiemy dlaczego się pojawiła, ale zaskakuje szybkością rozprzestrzeniania się i nieprzewidywalnością swych ataków. Czy Rzym zostanie przed nią uchroniony? Nie oszukujmy samych siebie, o Rzymianinie! Tak, Święte Miasto stało się wyniosłe i aroganckie. Imię Boga jest w nim deptane; uroczystości i święta kościelne nie są respektowane; a przywary bezczelnie przechadzają się jego ulicami. Jeśli więc Rzym nie dopełni swych chrześcijańskich obowiązków, otrzyma chłostę. O nieszczęśliwy Rzym, jeśli Maryja nie okryje go swoim płaszczem, chroniąc przed karzącą ręką apokaliptycznego anioła…”.
Jako konkretne prewencyjne propozycje, kardynał Odescalchi zarządził: nadzwyczajną nowennę przygotowująca do uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w piętnastu poświęconych jej w Rzymie kościołach oraz we wszystkich całonocnych oratoriach. Podczas trwania nowenny, zabronione są wszelkiego rodzaju rozrywki, pokazy, krzykliwe zgromadzenia i nocne dźwięki. Zostaną zamknięte tawerny, sklepy alkoholowe i inne miejsca rozrywki, z wyjątkiem kawiarni, z racji letniego sezonu. W kościołach Rzymu udostępniono ponadto do kultu publicznego swoistego rodzaju „apteczkę duchową na czas epidemii” (pisałem już raz o niej). Składała się z następujących remediów:
– Fragmenty głów świętych Piotra i Pawła w Bazylice Laterańskiej,
– Chusta św. Weroniki w Bazylice św. Piotra,
– Relikwie św. Piusa V w Bazylice Matki Bożej Większej,
– Drzazgi z drzewa Świętego Krzyża, gwóźdź oraz dwa kolce z korony cierniowej w Bazylice Świętego Krzyża,
– Kolumnę biczowania Jezusa w kaplica św. Zenona w Bazylice św. Prassedy,
– Dwa Krucyfiksy: pierwszy w kościele św. Marcelego, a drugi w Bazylice św. Wawrzyńca in Damaso,
– Łańcuchy uwięzienia apostołów Piotra i Pawła: pierwszy w Bazylice św. Piotra w Okowach, a drugi w Bazylice św. Pawła za Murami,
– Ramię św. Rocha w kościele jemu poświęconym, patrona chroniącego od zarazy,
– Ramię św. Franciszka Ksawerego w kościele Jezuitów: Chiesa del Gesù,
– Kości św. Sebastiana w kaplicy jemu dedykowanej w Bazylice Sant’Andrea della Valle.
Z niektórych listów Pallottiego z tego okresu wynika, że i on angażował się w promowanie inicjatyw ogłoszonych dekretem z 31 lipca 1835 roku. Co zaś do samego kardynała, jego marzenia zostania jezuitą, spełnią się dopiero w 1838 roku, po „rozprawieniu się” z epidemią cholery. 2 stycznia 1840 roku, w wieku 55 lat, Karol Odescalchi składa pierwsze śluby w Towarzystwie Jezusowym. Umiera rok później, 17 sierpnia 1841 roku w Modena, w wieku zaledwie 56 lat. Jego proces beatyfikacyjny jest w toku.
Stanisław STAWICKI
Rzym, 4 kwietnia 2020 roku
Ks. Stanisław Stawicki. Pallotyn. Urodził się w 1956 roku w Kowalu. Wyższe Seminarium Duchowne w Ołtarzewie ukończył w 1982 i w tym samym roku przyjął święcenia kapłańskie. Studiował w Rzymie (1986-1988). Przez wiele lat pracował na misjach w Rwandzie i Kamerunie (1983-1999), gdzie pełnił stanowisko mistrza nowicjatu (1990-1999). W roku 2003 na Wydziale Teologicznym jezuickiego Centre Sèvres w Paryżu obronił swoją pracę doktorską Współdziałanie. Pasja życia. Życie i działalność Wincentego Pallottiego (1795-1850), założyciela Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego. Przez trzy lata (do października 2011 roku) prowadził Międzynarodowe Centrum Formacji Pallotyńskiej „Cenacolo” przy Via Ferrari w Rzymie. W kwietniu 2012 roku został dyrektorem Pallotyńskiego Centrum Formacyjnego „Genezaret” w Gomie (Demokratyczna Republika Konga). W latach 2014-2017 był sekretarzem Zarządu Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie. Od 2017 roku jest kustoszem kościoła Santissimo Salvatore in Onda w Rzymie.
Recogito, rok XXI, kwiecień 2020
